![*]()
Leonhard Euler, 15 Nisan 1707'de İsviçre'nin Basel şehrinde doğmuş ve 18 Eylül 1783'te Rusya'nın St. Petersburg şehrinde hayatını kaybetmiş bir matematikçi ve fizikçidir. Euler, 18. yüzyılın en önemli matematikçilerinden biri olarak kabul edilir ve tüm zamanların önde gelen matematikçilerinden biri olarak görülür. Çalışmaları toplamda 70'ten fazla ciltten oluşmaktadır, bu da onu en üretken matematikçilerden biri yapar. Euler, birçok yeni kavram geliştirmiş ve sayı teorisi, topoloji gibi farklı alanlarda uzun süre kabul gören birçok teoremi ispatlamıştır. Ayrıca modern matematik terminolojisinin yaratıcısı olarak da bilinir. Örneğin, trigonometrik fonksiyonlar için tanımladığı sin, cos ve tan gibi işaretler bu çalışmaların bir örneğidir.
Euler'in babası Paul Euler, annesi ise Marguerite Brucker'dır. Babası bir Protestan papazıdır ve oğlunun da kendisi gibi papaz olmasını istemiştir. Euler, Basel doğumlu olmasına rağmen çocukluğunun büyük bir kısmını babasının Lüteriyen papaz olarak vaaz verdiği Riehen adlı komşu şehirde geçirmiştir. Çocukluk yıllarında matematiğe olan ilgisi giderek artmış ve bu dönemde aile dostu olan Johann Bernoulli tarafından eğitilmiştir. Babasının isteği üzerine Basel Üniversitesi'nde ilahiyat, İbranice ve Yunanca eğitimi almıştır. Ancak Bernoulli, Euler'in büyük bir matematikçi olabilecek yeteneklere sahip olduğunu fark etmiş ve babasını ikna ederek Euler'i matematik alanında ilerlemeye teşvik etmiştir. Euler, 1726 yılında Basel Üniversitesi'nden mezun olmuştur. Eğitimi boyunca Varignon, Descartes, Newton, Galileo, van Schooten, Hermann, Taylor, Wallis ve Jacob Bernoulli gibi ünlü matematikçilerin çalışmalarıyla ilgilenmiş ve bazılarını yeniden ele almıştır. 1727 yılında Paris Akademisi'nin düzenlediği bir problem yarışmasında mansiyon kazanması, o dönemde sadece 20 yaşında olan Euler için büyük bir başarıdır.
Euler, St. Petersburg Akademisi'nde matematik uygulamaları konusunda eğitim vermesi teklif edildi. 1726 yılında teklifi kabul etmesine rağmen Rusya'ya gitmeye ertesi yaza kadar karar vermedi. Bu süre zarfında Euler, Basel Üniversitesi'ne başvurdu ancak başvurusu başarısız oldu. Nihayet 5 Nisan 1727'de Basel'i terk ederek St. Petersburg'a yerleşti. 1730 yılında fizik profesörü oldu ve 1733 yılında Bernoulli Basel'e döndüğünde Euler matematik kürsüsünde kıdemli akademisyenliğe terfi etti.
7 Ocak 1734 tarihinde ressam Katharina Gsell ile evlendi. On üç çocukları oldu, ancak sekizi çocukluk döneminde hayatını kaybetti. Euler, ikinci evliliğini ilk eşinin üvey kız kardeşiyle yaptı.
Euler, 1735 yılında sağlık sorunları yaşamaya başladı. Humma hastalığına yakalandı ve 1740 yılında sağ gözünde görme kaybı yaşadı. Cerrahi bir müdahaleyle geçici olarak iyileşse de daha sonra tekrar görme kaybı yaşadı. 1771 yılında yapılan yeni bir cerrahi müdahale ise diğer gözünü de kaybetmesine neden oldu.
Rusya'da devam eden karışıklıklar nedeniyle Euler, St. Petersburg'u terk etmeyi düşündü. Prusya Kralı II. Frederick, Euler'e Berlin Akademisi'nde çalışma teklifi sundu ve Euler de bu teklifi olumlu yönde değerlendirdi. Haziran 1741'de Euler, St. Petersburg'dan ayrılarak Berlin'e gitti. Orada 25 yıl geçirdikten sonra hayatının geri kalanını geçireceği St. Petersburg'a geri döndü. Euler, 18 Eylül 1783 tarihinde geçirdiği bir beyin kanaması sonucunda hayatını kaybetti. Fransız Akademisi için Marquis de Condorcet tarafından bir ağıt yazıldı. Hayatı ve çalışmalarını anlatan başka bir eser ise St. Petersburg İmparatorluk Akademisi sekreteri ve aynı zamanda damadı olan von Fuss tarafından yazıldı. Marquis de Condorcet'e göre Euler, hesap yapmayı ve yaşamayı bıraktı.
Euler'in ilgi alanları arasında geometri, aritmetik, trigonometri, cebir ve sayı teorisi gibi matematiğin neredeyse tüm alanları bulunur. Ayrıca uzay-zaman sürekliliği, mekanik, ay teorisi gibi diğer birçok alanda da katkıda bulunmuştur. Euler'in bilgisi matematik ve astronomiyi takip etmekle kalmamış, tıp, botanik ve kimya gibi alanlarda da önemli çalışmalar yapmıştır. Aynı zamanda olağanüstü bir hafızaya sahiptir ve derin düşünceleri veya okudukları sonuçlara dair bilgileri hatırlayabilme yeteneğiyle tanınır. Örneğin, Virgil'in Aeneid adlı eserini hatasız bir şekilde tekrarlayabilir ve kullandığı basılı bir kitabın her sayfasının ilk ve son satırını belirtebilirdi.
Euler'in çalışmalarının tamamı, eğer basılsaydı 60 ila 80 cilt arasında yer kaplardı. Tahminlere göre tüm çalışmalarının el yazısıyla kopyalanması 50 yıllık bir süreyi gerektirirdi, günde 8 saat çalışılsa bile. Euler'in 200. doğum günü anısına 1907 yılında İsviçre Bilimler Akademisi tarafından başlatılan bir proje, tüm çalışmalarının bir araya getirilerek basılması amacıyla hala devam etmektedir. Bugüne kadar yayınlanan çalışmalarının tamamı yeniden basıldı, ancak bu sadece Euler'in çalışmalarının dörtte birini oluşturuyor. Not defterlerinin ve kişisel notlarının da basılması planlanıyor ve bu sürecin yaklaşık 20 yıl sürmesi bekleniyor. Legendre'in anlattığına göre Euler, bir matematik teoremini iki öğün arasında bile ispatlayabilirdi. Euler ve Legendre'nin görüşleri birbirine oldukça benzer olmasına rağmen, ikisi hiçbir zaman karşılaşmadılar.
Linkback: https://www.buyuknet.com/leonhard-euler-hayati-t45017.0.html