DEFINING RELATIVE CLAUSES
TANIMLAYAN iLGi CÜMLECİKLERİ
insanlar için kullanılan ilgi zamirleri
Bu tip bir cümlede isim şahıs ise ve cümlenin öznesi durumunda olup yalın haldeyse ilgi cümleciği başında bu ismi belirtecek olan ilgi zamiri who olur.
The girl who brought the book is Kız, ki o kitabı getirdi, Dick'in
Dick's sister. kız kardeşidir. (Kitabı getiren kız
Dick'in kız kardeşidir.)
The students who came late Öğrenciler, ki onlar geç geldiler,
waited in the garden. bahçede beklediler. (Geç gelen öğ-
renciler bahçede beklediler.)
Burada iki noktaya dikkatinizi çekmek istiyoruz :
Birincisi, konu başında da belirttiğimiz gibi, şahıslar için kullanılan who hem tekil, hem de çoğuI anlam vermektedir: (ki o, ki onlar).
İkincisi, İngilizce cümlenin yapısı daha kolay görülsün diye who zamiri (ki o, ki onlar) şeklinde çevrilmiş, sonra bu cümle aynı anlamı daha uygun bir Türkçeyle verecek hale getirilmiştir. Aşağıda (ki o) şeklinden diğer hale geçişi daha çok örnek üzerinde görmeniz için ilgi cümlecikleri veriyoruz. Bunlar tam cümle olmayıp sadece ilgi cümleciği bölümleridir.
the girl who came late kız, ki o geç geldi
geç gelen kız
the boys who ate the cake çocuklar, ki onlar pastayı yediler
pastayı yiyen çocuklar
the baby who drank the milk bebek, ki o sütü içti
sütü içen bebek
the baby who drinks the milk bebek ki o sütü içer
sütü (her zaman) içen bebek
the baby who is drinking the milk bebek, ki o sütü içiyor
sütü (şimdi) içen (içmekte olan) be-
bek
the baby who will drink the milk bebek, ki o sütü içecek
sütü içecek alan bebek
the teacher who teaches history öğretmen, ki o tarih öğretir
tarih öğreten öğretmen
the teachers who teach history öğretmenler, ki onlar tarih öğretir
tarih öğreten öğretmenler
Örneklerde who ile hem tekil hem de çoğul (ki o, ki onlar) anlamı verildiğini tekrar görürken İngilizcede fiilin çeşitli zamanlarınını (who drank, who drinks, who is drinking) Türkçeye tek şekilde "içen" olarak çevrildiği dikkati çekmektedir.
Böyle bir durumda Türkçeden İngilizceye çeviri yaparken Türkçe cümlede fiilin zamanını tam olarak bilip İngilizce cümleyi ona göre kurmak gerekir. Zira Türkçede "sütü içen" sözünde fiilin zamanı ancak sözün öncesinden dan anlaşılabilir, çünkü "sütü içen" sözü geçmişte, şimdiki zamanda, geniş zamanda da yapılmış olsa aynı şekilde kalır: dün sütü içen, şimdi sütü içen, her zaman sütü içen.
nesneler için kullanılan ilgi zamirleri
İsim bir şahıs olmayıp hayvan veya başka bir nesne ise bu durumda ilgi zamiri cümleciğinde "ki o, ki onlar" anlamında which ilgi zamiri kullanılır.
The doctor who examined me Doktor, ki o beni muayene etti, bir
is a specialist. uzmandır. (Beni muayene eden
doktor bir uzmandır.)
The doctors who examined me Doktorlar, ki onlar beni muayene
are specialists. ettiler, uzmandırlar. (Beni muayene
eden doktorlar uzmandırlar.)
The cat which ate the meat Kedi, ki o eti yedi, kaçtı. (Eti yiyen
has run away. kedi kaçtı.)
The cats which ate the meat Kediler, ki onlar eti yediler, kaçtılar.
have run away. (Eti yiyen kediler kaçtılar.)
The house which has four Ev ki o dört bacaya sahiptir,
chimneys belongs to my uncle. amcama aittir. (Dört bacası olan
ev amcama aittir.)
The bag which is under the Çanta, ki o masanın altındadır,
table is mine. benimkidir. (Masanın altındaki
çanta benimkidir.)
The garden which is at the back Bahçe, ki o okulun arkasındadır, bir
of the school has a tennis court. tenis kortuna sahiptir. (Okulun
arkasındaki bahçenin bir tenis
kortu vardır.)
The dog which is running to the Köpek, ki o otomobile koşuyor, bir
car is a sheep dog. çoban köpeğidir. (Otomobile koşan
köpek bir çoban köpeğidir.)
The streets which lead to the Caddeler, ki onlar müzeye çıkar,
museum are very narrow. çok dardır. (Müzeye çıkan caddeler
çok dardır.)
that ilgi zamiri
Who insanlar, which eşya ve hayvanlar için "ki o, ki onlar" anlamında birer ilgi zamiridirler. That sözcüğü de bir ilgi zamiri olarak kullanılır. Verdiği anlam sadece tekildir: "ki o".
That ilgi zamiri hem who hem de which yerine kullanılabilir.
The lady that wrote the letters Hanım, ki o mektupları yazdı,
lived in London. Londra'da yaşıyordu. Mektupları
yazan hanım Londra'da yaşıyordu.)
This is the tower that was built Kule budur, ki o 1625'te inşa edildi.
in 1625. (1625'te inşa edilen kule budur.)
Örneklerdeki that zamirlerinden ilkinin who yerine, ikincisinin which ye-rine kullanıldığını görüyoruz. Fakat genel olarak who ve which yerine that kullanmak tercih edilmez. Yaygın olan şekil who ve which'in kullanılmasıdır. Ancak bazı durumlar vardır ki burada that kullanılması tercih edilir. Bunları şöyle sıralayabiliriz: sıfatların en üstünlük derecesi, all, any, only, it is, nobody, no one, somebody, someone, much, little, everything. Bu sözcüklerin bulunduğu ilgi cümleciklerinde that zamirinin kullanıldığını aşağıdaki örneklerde inceleyiniz.
All that were at the party Hepsi, ki onlar partide idi, çok
enjoyed it very much. memnun kaldılar. (Partide olanların
hepsi çok memnun kaldılar.)
She is the cleverest girl that O en akıllı kızdır, ki o bu kursu iz-
followed this course. ledi. (O, bu kursu izleyen en akıllı
kızdır.)
It is the rain that spoils the O yağmurdur, ki o oyunu bozar. (O-
game. yunu bozan yağmurdur.)
He was the best worker that O en iyi işçi idi, ki o bizim fabrika-
worked in our factory. mızda çalıştı. (O, fabrikamızda
çalışan en iyi işçi idi.)
Frank bought everything that Frank her şeyi satın aldı, ki o karısı-
pleased his wife. nı memnnun etti. (Frank, karısını
memnun eden her şeyi satın aldı.)
It was the severe winter that Şiddetli kıştı, ki o Emma'yı mutsuz
made Emma unhappy. yaptı. (Emma'yı mutsuz yapan
şiddetli kıştı.)
We saw somebody that slept Birini gördük, ki o ağacın altında
under the tree. uyudu. (Ağacın altında uyuyan birini
gördük.)
Any pupil that finishes his home- Herhangi öğrenci, ki o ev ödevini
work can go out. bitirir, dışarı çıkabilir. (Ev ödevini
bitiren herhangi öğrenci dışarı
çıkabilir.)
Martin is the only policeman Martin tek polistir, ki o bilgisayarı
that uses the computer. kullanır. (Martin bilgisayarı kullanan
tek polistir.)
Was it you that broke the vase? O sen miydin, ki o vazoyu kırdı?
(Vazoyu kıran sen miydin?)
tümleç (-i halinde) ilgi zamirleri
Şimdiye kadar gördüğümüz ilgi zamirleri cümleciğin öznesi durumundaydılar. Yani cümleciğin fiilinin gösterdiği eylemi yapmaktaydılar.
Şimdi, cümlenin tümleci durumunda, yani -i halinde olan ilgi zamirlerini örnekler içinde inceleyelim. Bu durumda kullanılan zamirler "ki onu, ki ona" şeklinde bir anlam verirler.
İnsanlar için kullanılan ve -i halinde olan ilgi zamiri whom'dur. Anlamı "ki onu, ki ona" olan bu zamir özellikle konuşma dilinde pek az kullanılır.
The old man whom you saw Yaşlı adam, ki onu dün gördün,
yesterday is Gerald's Gerald'ın büyükbabasıdır. (Dün gör-
grandfather. düğün yaşlı adam Gerald'ın büyük-
basıdır.)
The people whom we met in the İnsanlar, ki onlara sokakta rastla-
streets were filled with joy. dık, neşe doluydular. (Dün sokakta
rastladığımız insanlar neşe
doluydular.)
Bu tip cümlelerde whom yerine who ve that kullanmak mümkündür.
The woman whom I saw was a Kadın, ki onu gördüm bir hemşire
nurse. idi. (Gördüğüm kadın bir hemşire
idi.)
The woman who I saw was a Gördüğüm kadın bir hemşireydi.
nurse.
The woman that I saw was a Gördüğüm kadın bir hemşireydi.
nurse.
Şahıslar haricindeki isimler için kullanılacak tümleç, yani -i halindeki ilgi zamirleri yine which ve that zamirleridir. Verdikleri anlam "ki onu, ki ona"dır.
The plums which I ate were Erikler, ki onları yedim, çok ekşi idi.
very sour. (Yediğim erikler çok ekşi idi.)
The letter that she received Mektup, ki onu dün aldı, Kanada-
yesterday came from Canada. dan geldi. (Dün aldığı mektup
Kanada'dan geldi.)
contact clause - zamirsiz ilgi cümleciği
Gerek insanlar için kullanılan "ki onu, ki ona" anlamındaki whom, who, that, gerekse nesneler için aynı anlamdaki which, that, -i halinde, yani tümleç olarak yer aldıkları cümleciklerden anlama hiç zarar vermeden atılabilirler.
The man whom you wanted has Adam, ki onu istedin, geldi. (İste-
come. diğin adam geldi.)
The man you wanted has come. İstediğin adam geldi.
The pencil which you lost Kalem, ki onu dün kaybettin, halının
yesterday is under the carpet. altındadır. (Dün kaybettiğin kalem
halının altındadır.)
The pencil you lost yesterday Dün kaybettiğin kalem halının altın-
is under the carpet. dadır.
Örneklerde önce whom ve which kullanılarak yapılımış cümlecikleri sonra bunlar kullanılmadan yapılmış contact clause cümleciklerini görüyoruz. Türkçe karşılıklarından da anlaşıldığı gibi bunlar whom, which ile yapılmış cümleciklerle aynı anlamı vermektedirler.
-i halinde ilgi zamirlerini bu şekilde atmak çoğu zaman mümkündür ve tercih edilen şekil de budur. Aşağıda, artık yeteri kadar alışıldığı için "ki onu" şeklinde çevirileri verilmemiş cümlelerde ilgi zamirli ve ilgi zamiri çıkarılmış örnekleri inceleyiniz.
The cake which my wife made Karımın yaptığı pasta iyi değildi.
wasn't good.
The cake my wife made wasn't Karımın yaptığı pasta iyi değildi.
good.
The officer whom they visited Ziyaret ettikleri memur onlara bazı
gave them some presents. hediyeler verdi.
The officer they visited gave Ziyaret ettikleri memur onlara bazı
them some presents. hediyeler verdi.
The new dress which Eleanor is Eleanor'ın giydiği yeni elbise çok
wearing is very lovely. hoş.
The new dress Eleanor is wearing Eleanor'ın giydiği yeni elbise çok
is very lovely. hoş.
The poor man whom they saw Hastanede gördükleri yoksul adam
in the hospital has died. öldü.
The poor man they saw in the Hastanede gördükleri yoksul adam
hospital has died. öldü.
The tree which they planted in Bahçeye diktikleri ağaç bir elma
the garden is an apple tree. ağacıdır.
The tree they planted in the Bahçeye diktikleri ağaç bir elma
garden is an apple tree. ağacıdır.
The potatoes which we bought Geçen hafta aldığımız patatesler
last week are bad. kötüdür.
The potatoes we bought last Geçen hafta aldığımız patatesler
week are bad. kötüdür.
edat ile ilgi zamirleri
Whom, that, which ilgi zamirleri edatlarla da kullanılırlar.
The girl to whom you sent an Kız, ki ona davetiye gönderdin, ge-
invitation is coming. liyor. (Davetiye gönderdiğin kız ge-
liyor.)
The girl that you sent an invi- Davetiye gönderdiğin kız geliyor.
tation to is coming.
The girl you sent an invitation Davetiye gönderdiğin kız geliyor.
to is coming.
That zamiri ile yapılmış ikinci cümlede to edatının that'ten sonra geldiği görülüyor. Son cümlede ilgi zamiri olmaksızın da aynı anlamın verildiği gö- rülüyor.
The country about which he Ülke, ki ona dair (onun hakkında)
wrote several articles is birkaç makale yazdı, Afrikadadır.
in Africa. Hakkında birkaç makale yazdığı
ülke Afrikadadır.
The country which he wrote Hakkında birkaç makale yazdığı
several articles about is in Africa. ülke Afrikadadır.
The country he wrote several Hakkında birkaç makale yazdığı
articles about is in Africa. ülke Afrikadadır.
The farmer from whom I bought a Çiftçi, ki ondan bir traktör aldım,
tractor gave me a sheep. bana bir koyun verdi. Bir traktör
aldığım çiftçi bana bir koyun verdi.
The farmer that I bought a Bir traktör aldığım çiftçi bana bir
tractor from gave me a sheep. koyun verdi.
The farmer I bought a tractor Bir traktör aldığım çiftçi bana bir
from gave me a sheep. koyun verdi.
iyelik halinde ilgi zamirleri
Şahıslar için kullanılan whose ilgi zamiri "ki onun, ki onların" anlamındadır.
The children whose shoes Çocuklar, ki onların ayakkabıları
are dirty can't go into the kirlidir, sınıfa giremezler. (Ayak-
the classroom. kabıları kirli olan çocuklar sınıfa
giremezler.)
The woman whose bag was Çantası çalınan kadın karakola gitti.
stolen went to the police (Kadın ki onun çantası çalındı,
station. karakola gitti.)
Şahıslar dışındaki nesnelerin iyelik hali için de whose kullanılabilir. Fakat pek nadirdir. Bu durumda "with" kullanmak suretiyle bir iyelik hali yapmak tercih edilir.
They live in a house whose door Onlar bir evde otururlar, ki onun ka-
is green. pısı yeşildir. Onlar kapısı yeşil olan
bir evde otururlar.
They live in a house with a Onlar yeşil kapılı bir evde otururlar.
green door.
The car whose tyres are new is Otomobil, ki onun lastikleri yenidir,
mine. benimkidir. Lastikleri yeni olan oto-
mobil benimkidir.
The car with new tyres is mine. Yeni lastikli otomobil benimkidir.
what ilgi zamiri olarak
İlgi zamirinin yerini tutacağı isim söylenmemişse what sözcüğü "o şey (şeyler) ki, ne ki" anlamında kullanılır.
What he saw made him angry. Şeyler ki o gördü, (ne ki o gördü),
onu kızdırdı. Gördüğü şeyler onu
kızdırdı.
What you say is not true. Şey ki (ne ki) sen söylersin, doğru
değildir. Söylediğin doğru değildir.
I don't remember what I heard. Ne ki işittim, hatırlamıyorum. İşitti-
ğimi hatırlamıyorum.
You can take what you want. Ne ki istersin, alabilirsin. İstediğini
alabilirsin.
They didn't tell us what they Ne ki mağarada gördüler bize söy-
saw in the cave. lemediler. Mağarada gördüklerini
bize söylemediler.
I can't explain what I feel. Ne hissettiğimi açıklayamam