Edebi Sanatlar

admin24.11.2013 - 11:00
                     EDEBİ  SANATLAR
  Güzel konuşmak, yazmak, sözün etkili olmasını sağlamak için edebi sanatlara başvururuz.örneğin” sen çok güzelsin” sözünün etkisini arttırmak için “sen bir çiçeksin” deriz.
A)MECAZLAR: Mecazlar sözcüğün gerçek anlamı dışında kullanılmasıyla yapılan sanatlardır. Söze canlılık katar.

ÖR: Burnundan yanına varılmıyor. Burun sözcüğü kibirlenme anlamında kullanılmıştır.
1-Teşbih: Aralarında türlü yönlerden benzerlik bulunan iki şeyden zayıf olanı güçlü olana benzetme sanatıdır. Dörtunsuru vardır;

1-   Benzeyen
2-   Benzetilen
3-   Benzetme edetı
4-   Benzetme yönü

Ör: Ali aslan gibi cesurdur. Ali:benzeyen    aslan:benzetilen     gibi:b.edatı  cesurdur:benzetme yönü
2-Teşbih-î beliğ: Temel öğelerden sadece benzeyen ve benzetilen kullanılır.
ÖR: cennet vatan                cennet:benzetilen    vatan: benzeyen


3-İstiare: Benzetmenin temel öğelerinden birinin söylenmesiyle yapılan benzetmedir. Cesur insanlara aslan denmesi istiaredir.
ÖR: Ağaçlar sonbaharda elbiselerini soyundu.   Buradaelbiseden kasıt yapraktır.
4-Mecaz-ı mürsel: Bir sözcüğün benzetme amacı gütmeden başka bir sözcüğün yerine kullanma santıdır.
ÖR: Halit Ziyayı okudunmu.
5-Kinaye: Bir sözcüğün hem gerçek hem mecaz anlamda kullanılmasıdır.
ÖR: Ben bu yükü taşıyamam.
6-Teşhis-İntak: Teşhis: İnsan dışındaki varlıklara insan kişiliği kazandırma sanatıdır.
ÖR: bulutlar gözyaşı döktüler.
İntak: Kişileştirilmiş varlıkları konuşturma sanatıdır.
ÖR: Bülbül güle “ben senin nazını çekemem” dedi.
7-Tariz: Birini küçük düşürmek, alay etmek, iğnelemek için sözü ters söyleme sanatıdır.
ÖR: aman nekadar erken geldiniz?


Linkback: https://www.buyuknet.com/edebi-sanatlar-t42300.0.html

admin11.01.2014 - 19:59
                                                          EDEBi SANATLAR

     KİNAYE:Bir sözün hem gerçek ,hem de mecaz anlama gelecek şekilde kullanma sanatıdır.
•   Şu karşıma göğüs geren tas bağırlı dağlar mısın?
•   Kadıncağız köşeyi döndü.
•   Kapımız herkese açıktır.
•   Ali,açıkgöz bir çocuktur.

     MECAZ-I MÜRSEL:Aralarında ilgi ya da ilişki bulunan iki kavramdan birinin söylenip,diğerinin                       kastedilmesi sanatıdır.
•   Sobayı yaktınız mı?
•   Anadolu Lisesi yarın geziye gidecek.
•   Ayağınızı çıkarın.
•   Fenerbahçe kupayı aldı.

    TECAHÜL-İ ARİF:Bilinen bir olayı,bilmiyormuş gibi gösterme sanatı.


•   Öğle sarhoşum ki idrak etmezem dünya nedir?
Men kimem,saki kimdür,dünya nedür?
•   Geç farkettim taşın sert olduğunu
Su insanı boğar ateş yakarmış.
•   Göz gördü, gönül sevdi seni ey yüzü mahım
        Kurbanın olam var mı bunda benim bir günahım?

    TEŞBİH:Aralarında ortak nitelik bulunan iki varlıktan, nitelikçe zayıf olanın güçlü olana benzetilmesi sanatıdır.
1.   BENZEYEN:Birbirine benzetilen kavramlardan güçsüz olanıdır.
2.   KENDİSİNE BENZETİLEN:Birbirine benzetilen kavramlardan nitelikçe güçlü olanıdır.
3.   BENZETME YÖNÜ:Benzeyen ve kendisine benzetilen arasındaki ortak özellik.
4.   BENZETME EDATI:Benzetme ilgisini kuran sözcüktür(gibi,kadar,sanki...)
Dört unsurdan oluşan benzetmeye tam teşbih
İki unsurdan oluşan benzetmeye güzel teşbih  denir.
•   Taş  gibi  sert  ekmek                               
k.b    b.e   b.y  benzeyen
•   Kainat, bir nimet sofrasıdır.         
Benzeyen    k. benzetilen

     TEŞHİS:İnsan olmayan varlıklara, insan özelliği kazandırma sanatıdır.
•   Boynu bükük bayraklar.
•   Güzel gitti diye pınar ağladı.
•   Ağlama karanfil sil göz yaşlarını.
•   Menekşeler, külahını kaldırır.

    HÜSN-İ TA’LİL:Her hangi bir olayı, gerçek nedenin dışında güzel bir nedene bağlıyarak açıklama sanatıdır.
•   Güzel şeyler düşünelim diye
Yemyeşil olmuş ağaçlar.
•   Gonca güller kızarır , gül yüzünü görünce
Karlar bembeyaz olur, ak tenini görünce.

     TELMİH:Önemli bir olayı ya da tarihi,kişiyi hatırlatacak söz kullanma sanatıdır.
•   Yırtarım dağları enginlere sığmam taşarım.
•   Avazeyi bu aleme Davut gibi Sal
Baki kalan bu kubbede hoş bir sada imiş.

    TEVRİYE:Bir sözün iki anlama gelecek şekilde kullanılmasıdır. Kelimenin yakın anlamı gösterilip, uzak anlamı kastedilir.
•   Ulusun, korkma, nasıl böyle bir imanı boğar?
       Medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar.

     İNTAK:İnsan özelliği verilen varlıkların konuşturulması sanatıdır.
•   Adam, elini uzatıp tam koparacağı sırada,menekşe:’’Bana dokunma!’’ dedi.
•   Batıl isteyü haktan ayrıldım
       Boynuz umdum, kulaktan oldum.

    TENASÜP:Anlam bakımından birbiriyle ilgili sözcükleri bir arada kullanma sanatıdır.
•   Ne nergis, ne leylak, ne lale, ne gül
Hepsiyle dolu bir selesin güzel.
•   Meyhaneye girdim saki sarhoş, şişe sarhoş, mey sarhoş.

TEKRİR:Anlamı güçlendirmek için aynı sözün birkaç kez tekrarlanması sanatıdır.
•   Akşam, akşam, akşam
Bir sırma kemendir suya baksam.
•   Çal sevdiceğim, çal güzelim,çal meleğim çal.

İRSAL-İ MESEL:Şiir içinde ata sözü, özlü söz söyleme sanatıdır.
•   Sanma bu masala herkes kanar
Yalancının mumu, yatsıya kadar yanar. 

MÜBALA:Bir şeyi olduğundan çok farklı gösterme sanatıdır.
•   Bir ah çeksem karşıki dağlar yıkılır.
•   Alem sele gitti gözüm yaşından.
•   Soğuk bir mart sabahı buz tutuyor her soluk.
•   Gözüm yaşı değirmeni yürütür.

TEZAT:Anlamca birbirine zıt kelimeleri bir arada kullanma sanatıdır.
•   Neden böyle düşman görürsünüz
Yıllar yılı dost bildiğim aynalar.
•   Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.
Ak akçe kara gün içindir.

CİNAS:Yazılışları aynı, anlamları farklı sözleri bir arada kullanma sanatıdır.
•   Kalem böyle çalınmıştır yazıma
Yazım kışa uymaz,kışım yazıma.
•   Yarin yüzündeki beni
Billahi öldürür beni.
•   Bülbülün çilesi yanmakmış güle
Ömürler geçiyor ağlaya güle.

İSTİFHAM:Soru cümleleri ile şiir kurma sanatı.
•   Şu boğaz harbi nedir?
Var mı ki dünyada eşi?
•   Meni candan usandırdı, cefadan yar usanmaz mı?
Felekler yandı ahımdan, muradım şem’i yanmaz mı?

İSTİARE:Yarım teşbihtir. Teşbih-i beliğdeki iki unsurdan birini kaldırmakla yapılır. Bir varlığa asıl adını değil de benzediği varlığın adını verme sanatıdır.

1.   AÇIK İSTİARE:Yalnız kendisine benzetilenin bulunduğu istiaredir.
•   Semanın kandilleri yanmıştı.   (yıldızlar)
•   Kurban olam beşikte yatan kuzuya    (bebek)
•   İki kapılı bir handa gidiyorum gündüz gece    (dünya)

2.   KAPALI İSTİARE:Yalnız benzeyenin bulundu istiaredir.
•   Babam karnemi görünce kükredi    (aslan)
•   Can kafeste durmaz uçar    (kuş)
•   Bükün boynunuzu bayraklar bükün   (insan)

TARİZ:Alay etmek kastıyla bir sözü asıl anlamının tam tersini kastedecek biçimde kullanma sanatıdır.
•   Çocuğun yüzünü it yalasa doyardı!
•   Mutfak o kadar temizdi ki, sinekler yıkardı bulaşıkları!
•   Öyle çalışkan ki, liseyi on yılda bitiri verdi!

TERDİT:Şiirde sözü beklenmeyen sona bağlama sanatıdır.
•   Verem misin?
Onunda çaresi var
Ölür gidersin!...
•   Neler yapmadık şu vatan için
Kimimiz öldük
Kimimiz nutuk söyledik!...


      SECİ:Düz yazıda kafiye yapma sanatıdır.
•   Yerinden kalktı, bana baktı, döndü bana sırtını, bardaktan çekti son fırtını.
•   İlahi! İman verdin daim eyle, ihsan verdin kaim eyle.

ALİTERASYON:Şiir de aynı sessiz harfin fazla kullanılmasından kaynaklanan ses sanatıdır.
•   Beni bende demen bende değilem
Bir ben vardı, ben de benden içerü.
•   Eylülde melül oldu da soldu lale
        Bir kaküle meyletti geldi bu hale. 
                                                                                                             


Etiket:
edebi sanatlar örnekler  sanatlar örnek  edebi sanatsal metinlere örnekler 

Bu bilgi size yardimci oldu mu?

EvetHayır
Edebi Sanatlar
Edebi Sanatlar
(Ortalama: 5 üzerinden 1.7 - 3 Oy)
3