DÜNYANIN ŞEKLİ Dünyamızın Ekvatorda şişkin, Kutuplarda basık olan kendine has şekline
GEOİD denir.
DÜNYANIN BOYUTLARI• Ekvator çevresi: 40.076 km
• Kutuplar çevresi: 40.009 km
• Ekvator yarıçapı: 6378 km
• Kutuplar yarıçapı: 6357 km
• Karalar yüzölçümü:149 milyon km2(%29)
• Denizler yüzölçümü: 361 milyon km2(%71)
• KYK’de karalar %39 denizler %61
• GYK’de ise karalar %19 denizler %81 dir.
DÜNYANIN ŞEKLİNİN SONUÇLARI• Ekvatorun uzunluğu tam dairelik bir meridyenin uzunluğundan fazladır.
• Paralellerin uzunluğu kutuplara doğru azalır.
• İki meridyen arasındaki uzaklık kutuplara doğru azalır.
• Güneş ışınlarının düşme açısı kutuplara doğru azalır.
• Yer şekilleri haritaya gerçeğe tam uygun olarak aktarılamaz.
• Aynı anda Dünyanın yarısı aydınlık (gündüz) yarısı karanlık (gece) olur.
• Dünyanın çizgisel dönüş hızı kutuplara doğru azalır.
• Yer çekimi kutuplara doğru artar.
• Dünyanın çizgisel dönüş hızı kutuplara doğru azalır.
• Yer çekimi kutuplara doğru artar.
DÜNYANIN HAREKETLERİ VE SONUÇLARI • Gece gündüz olayı ardalanır (birbirini takip eder).
• Güneş ışınlarının düşme açısı günün her saatine göre değişir.
• Yerel saat farkları oluşur.
• Günlük sıcaklık farkları oluşur. Buna bağlı olarak meltem rüzgarları oluşur. Mekanik çözülme olur.
• Sürekli rüzgarların esme yönünde sapmalar olur.
• Okyanus akıntılarında sapmalar ve halkalar olur.
• Dinamik basınç merkezleri oluşur. Yönler belirlenir. Fotosentez meydana gelir.
DÜNYANIN EKSENİ ÇEVRESİNDE DÖNÜŞÜNDE DOĞAN HIZLAR1) ÇİZGİSEL HIZ VE SONUÇLARI (Enleme bağlı)• Çizgisel hız en fazla Ekvator üzerindedir (1670 km/h) . Bu hız kutuplara doğru azalır. Bunun sonucunda;
• Güneşin doğuş ve batış süresi kutuplara doğru uzar.
• Gece gündüz arasındaki fark kutuplara doğru artar.
• Atmosferin kalınlığı Ekvatorda fazla, kutuplarda azdır.
• Ekvatorda yerçekimi az, kutuplarda fazladır.
2) AÇISAL HIZ VE SONUÇLARI (Boylama bağlı) Dünyanın açısal hızı;24 saatte: 360°
1 saatte : 15°
4 dakikada :1° dir.
*** Açısal hız her enlemde aynıdır. Açısal hız sonucunda yerel saat farkları oluşur.
DÜNYANIN YILLIK HAREKETİ VE SONUÇLARIDünyanın güneş çevresinde dönerken izlediği yola yörünge, meydana getirdiği düzleme de yörünge düzlemi (ekliptik düzlem) denir. Dünyamızın yörüngesi elips biçimindedir.
ELİPS BİÇİMİNDEKİ YÖRÜNGENİN SONUÇLARI Dünyamız güneşe bazen yaklaşır, bazen güneşten uzaklaşır. Dünyanın güneşe en yakın olduğu tarih 3 ocaktır. En uzakta olduğu tarih ise 4 temmuzdur.
Dünya güneşe yaklaşınca güneşin çekim kuvveti artar. Böylece dünya güneş çevresinde daha hızlı dönmeye başlar. Sonuçta şubat ayı 28 gündür. Yani K.Y.K ‘de kış mevsimi iki gün kısa olmaktadır.
Dünya güneşten uzaklaşınca çekim kuvveti ve hız azalır. Sonuçta yaz mevsimi K.Y.K.’de iki gün daha uzun olmaktadır.
-Kısacası elipsoid yörünge mevsim sürelerinin farklı olmasında etkilidir. Dünyamızın yörüngesi daire biçiminde olsaydı; mevsim süreleri birbirine eşit olacaktı.
EKSEN EĞİKLİĞİ VE SONUÇLARI (Ekvator düzlemi ile ekliptik arasında 23°27' , yer ekseni ile ekliptik arasında 66°33' açı olması)
Dönenceler meydana gelir. Dönence: kuzey ve güney yarım kürelerde güneş ışınlarının en son dik geldiği noktalara denir.
Matematik iklim kuşakları oluşur.
Güneş ışınlarının düşme açısı yıl boyunca değişir. Güneş ışınları yıl içinde dönencelere birer kez, dönenceler arasına da ikişer kez dik açıyla düşerler. Dönenceler dışında hiçbir yere güneş ışınları dik olarak düşmez.
Linkback: https://www.buyuknet.com/dunyanin-sekli-t43334.0.html