Temel sistem elamanlarıANA KARTLARAna kart, fiberglastan yapılmış, üzerinde bakır yolların bulunduğu, genellikle koyu yeşil renkte bir levhadır. Ana kart üzerinde, mikroişlemci, bellek, genişleme yolları, BIOS ve diğer yardımcı devreler yer alır. Ana kart, tüm sistemin temelini oluşturmaktadır. Diğer kartlar ana kart üzerindeki genişleme yuvalarına takılır. Üretilen Ana kartların tümü kontrol kartı ile birliktedir. Ana kartlar destekledikleri mikroişlemci türlerine bağlı olarak adlandırılırlar.
Mikroişlemci ile diger birimler arasinda ilişkiyi saglayan devreler vardir ve bunlarin performansi dogrudan tüm bilgisayarlarin performansini etkiler. Özellikle işlemcinin olaganüstü hizlarda çaliştigi Pentiumlu sistemlerde bu devrelerin de hizli olmasi gerekir. Tritron, Pentium mikroişlemciler için üretilen bir PCI devre takimidir ve Intel tarafindan üretilmektedir.
ATX Ana Kart Teknolojisi:ATX ana kartları, 10 yıldır PC ana kartı üzerinde yapılan ilk büyük tekrar mühendisliğinin ürünüdür. ATX standardı, ana kart üzerindeki bileşenlerin dağılımını yeniden tanımlayan bir yapıya sahiptir. ATX ana kartlar kasa üzerindeki güç kaynağının da farklı bir yapıda olması nedeniyle sadece ATX kasalara monte edilebiliyorlar.
ATX ana kartların bazı yenilikleri;
ATX kasaların geniş olması nedeniyle ATX ana kartlar çok daha kolay monte edilebiliyorlar.
ATX ana kartlarda bulunan seri ve paralel port kabloları artık yok, çünkü portların tümü ATX ana kartın üzerinde monteli halde geliyor.
ATX ana kartlar sadece ATX kasalarda kullanılabiliyorlar, çünkü güç kaynağı bağlantı soketleri de kendilerine özeldir.
ATX ana kartlar çok önemli bir yenilik daha getiriyor, gücü işletim sistemi ile birlikte yöneterek, işletim sistemini kapattiginizda bilgisayarda otomatik olarak kapaniyor. Bu seçenegi kullanabilmemiz için ATX ana kart üzerinde bulunan BIOS’ ta Power Management seçenegini açik tutmaliyiz.
ATX ana kart ve kasaların bir diğer yeniliği ise açma kapama anahtarının eskisi gibi olmayışı.
ATX ana kartlar enerji harcama konusunda da AT teknolojisinden ileride gidiyor.
ATX ana kartlar üzerindeki klavye ve fare konnektörleri PS2 standardındadır.
ATX ana kartlar enerji harcama konusunda da AT teknolojisinden ileride gidiyor.
MİKROİŞLEMCİLERMikroişlemci, kisaca CPU olarak adlandirilir. Bilgisayarin en önemli ögesidir. Bu nedenle bir beyine benzetilebilir. Elektronik bir beyin olarak düşünebilecegimiz mikroişlemci, bir bilgisayarin yapacaklari ile ilgili tüm komutlari verir. Bilgisayari oluşturan bütün elamanlar, emirleri mikroişlemciden alirlar.
Mikroişlemcinin, belirli bir zamanda neler yapacagini ise, klavye, fare vb. gibi çevre birimler yoluyla bilgisayar kullanicisi belirler. Kullanicinin komutlarini anlayan, yorumlayan ve bu yoruma göre işlem yaparak kullanicinin istegini yerine getiren yine mikroişlemcidir.
Merkezi İşlem Birimi (CPU), her saniyede milyonlarca hesaplama gerçekleştiren, bilgisayarın içindeki en temel yongadır. Bilgisayarınızın çalışma hızı, büyük ölçüde, sistemdeki CPU'nun hızına bağlıdır. Sistemdeki CPU'yu daha hızlı bir modelle değiştirerek bilgisayarınızın çalışma hızını yükseltebilirsiniz.
CPU, ana kart üzerinde yer alan işlemci soketine takilir. Işlemci soketi, ZIF ( Zero Insertion Force ) denilen ve CPU'nun takilip çikarilmasini çok kolay hale getiren bir yapidadir. Soketin yanindaki kolu kaldirmak, işlemciyi degiştirmek ve kolu indirmek yeterlidir. Daha sonra yeni işlemcinin tipini ve hizini ana kart üzerinden ayarlamak gerekir. Bunu ayarlamak için ana kartin kullanim kitapçigina bakmalisiniz. Işlemler;
1. Üzerinizdeki statik elektriği boşaltmayı unutmayın.
2. Ana kart üzerindeki sokete takılı CPU'yu bulun.
3. Soketin yanındaki kolu yukarı kaldırın.
4. Eski işlemciyi soketten çikarin.
5. Yeni işlemcinin işaretli köşesini sokete göre ayarlayin.
6. İşlemciyi sokete yerleştirin.
7. Soketin yanındaki kolu aşağı indirin.
8. Ana kart kitapçığından işlemci ayarlarına bakın.
9. Kitapçıkta belirtilen jumper ayarlarını yapın.
10. İşlemcinin soğutucusu varsa güç bağlantısını yapın.
11. Açılış ekranında yeni işlemcinin tipi yazacaktır.
GÜÇ KAYNAĞIBilgisayarın çalışması için gerekli doğru akım elektrik enerjisini sağlar. Tüm elektronik cihazlar gibi bilgisayarlarda doğru akımla ( ve sabit voltajda ) çalışır.
Dolayısıyla güç kaynağı:
Şebekeden gelen alternatif akimin ( 220 volt 50 Hz ) seviyesini düşürür.
Düşürülmüş seviyedeki alternatif akimi dogru akima çevirir.
Doğru akım üzerindeki ( şebekeden gelen ) kırpışmaları filtre eder.
Giriş voltajindaki ( 220 V ) ve belli sinirlar içindeki degişimlere ( 220 +- %10 ) karşi çikiş voltajlarini sabit tutar.
Çıkış voltajlarında, akım kullanımının artmasıyla ortaya çıkan düşme eğilimini yine belli sınırlar içinde sabit tutar.
PC’nin dahili arızalarında ( örneğin kısa devrelere ) ve aşırı ısınmaya karşı kendini ve bilgisayarın diğer devrelerini korur. Bu gibi durumlarda otomatik olarak çıkışlarını keser.
Güç kaynağı elektronik devrelere +5 volt, +12 volt, -5 volt ve -12 volt seviyelerinde doğru akımları ( 4 ayrı çıkış ) sağlar. Daha profesyonel kullanımlara yönelik ATX tipi kasaların güç kaynakları biraz öncekilerine ek olarak çıkışına ayrıca +3.3 volt verir. Standart PC’lerde güç kaynağı çıkışında toplam 200 watt’a kadar güç sağlayabilir. Toplam güç şu şekilde elde edilir: +5 voltta en çok 20 amper = 100 watt, +12 volt’ta en çok 7 amper = 84 watt, -12 volt’ta en çok 0.5 amper = 6 watt ve -5 volt’ta en çok 0.5 amper = 2.5 watt; Toplam: 192.5 watt.
Güç kaynağı çıkışındaki kablo renkleri standartlaşmış olup her renk taşıdığı voltajı gösterir. Buna göre: Kırmızı: +5 volt, Sarı: +12 volt, Mavi: -12 volt, Beyaz: -5 volt, Siyah: 0 volt referans ucu ( şase veya toprak olarak da adlandırılır, bu hat kasayla bağlantılıdır. ) ve Turuncu: +5 volt “Power Good” ( güç iyi ) işareti. Güç iyi işareti bilgisayara güç kaynağından gelen DC voltaj seviyelerinin tolerans dahilinde olduğunu gösterir. Aksi durumda bu işaret 0’a düşer ve bilgisayar çalışmasını durdurur.
GRAFİK KARTLARIEkranda oluşacak görüntü; işlemci ile monitör arasinda bir arabirim olan grafik karti tarafindan toplanir. Bilgisayarin oluşturdugu bilgiler, grafik karti tarafindan monitöre video sinyali olarak gönderilir.
Grafik kartları genel olarak dört bölümden oluşurlar.Bunlar,
Ekran belleği
Video denetleyicisi
Video RAM
Karakter Üreticisi
Kartın Montajı;
Monitöre bağlı eski görüntü kartınızı bulun.
Monitör bağlantısını ayırın.
Eski görüntü kartınızı yuvasından çıkarın.
Yeni görüntü kartı için boş bir PCI yuvası bulun.
Yuvanın arkasındaki plakayı sökün.
Yeni görüntü kartınızı anti-statik poşetinden çıkarın.
Kartı yuvaya yerleştirin.
Kartı vidalayarak sabitleyin.
Monitör kablosunu karta bağlayın.
Yazılım kurulumu için kartın kitapçığına bakın.
BELLEKLER Sistem belleği (RAM), bilgisayarın kullanmakta olduğu çalışır durumdaki programları tuttuğu alandır. Yani, işlemcinin işleyeceği talimatları tutar. Dolayısıyla işlemci, ön bellek, ana kart ve yonga seti ile bağlantı halindedir. Belleğin genel sistem performansı ile yakından ilgisi vardır. Çünkü çalışmakta olan program belleği doldurursa, sabit diskteki alana talimatlarını yazarak buradan çalışır. Tabii sabit disk belleğe göre daha yavaş olduğu için sistem yavaşlar. Bu nedenle ne kadar çok bellek olursa o kadar iyidir. Bu günlerde 64 MB RAM bellek bir PC için idealdir.
PC’nizin türüne göre daha doğrusu ana kart özelliklerine göre farklı türlerde RAM kullanmak gerekebilir. Ana kart üzerinde RAM kartlarının yerleştirileceği RAM yarıkları bulunur.
Boyutuna göre RAM bellekler 3’e ayrılır:
1) 30 Pin SIMM Bellek: Bir zamanlar kullanılırdı. 486 sisteminden sonra tarih oldu. RAM belleğin, ana karta bağlandığı yerdeki diş sayısı 30’du ve küçüktü.
2) 72 Pin SIMM Bellek: Bu da Pentium II’lere tamamen geçilmesiyle tarih olacaktır. RAM belleğin ana kartta bağlandığı yerdeki diş sayısı 72’dir.
3) 168 Pin SIMM Bellek: Neredeyse standart olmak üzeredir. Boyut olarak biraz daha iri RAM belleğin ana kartta bağlandığı yerdeki diş sayısı 168’dir.
Üzerinde kullanılan yongalara göre Ram bellekler 3’e ayrılır:
1) Standart RAM Bellek: Şu an yalniz yükseltme ve degişmelerde kullanilmaktadir.
2) EDO RAM Bellek: Hala yaygın SIMM boyutunda olanları da bazı markalı bilgisayarlarla veriliyor. 50 - 60 ns ( nano saniye ) hızındadırlar.
3) SD RAM Bellek: Standartlaşmak üzere, 10 - 12 ns hizinda olanlari yaygin, ancak P100 ile 6 ns üretilmesi planlanmaktadir. BX yonga setli, 100 MHz’lik sistem veri yolu bulunan ana kartlara bu geçilirken bellek uyumlulugun önemi artti. Bu yeni ana kartlarda P100 standardina göre uygun, 100 MHz’lik SDRAM bellek birimleri kullanilmasi gerekmektedir.
Özelliklerine göre RAM bellekler 4’e ayrılır:
1) Standart RAM Bellek
2) Pariteli RAM Bellek: Bilgi 0 ve 1’lerden oluşan özelliklerde bellege ulaştiginda fazladan bir yonga çift sayi düzeninde hesap yapip toplam rakam yanliş gelirse veriye “açilmadan iade” ibaresi ile geri yollayip tekrar alir.
3) ECC RAM Bellek: Yanlış bilgiyi aldığında hatanın hangi 0 veya 1’de olduğunu da çözüp düzeltir.
4) SP’li RAM: “ EEPROM’lu diyenler de var.” Bu, RAM bellekler arasındaki uyumsuzluğu önleyen bir sistem. Özellikle 100 MHz sistemlerde işe yaramaktadır. Her RAM bellekteki yongaya uğrayarak her yonganın özelliklerini ve hızını tespit eder.
RAM Bellek Bilgisayarlarda temel hafıza birimi RAM’dır. RAM’daki bilgilere erişim, disk yada disketlerdeki bilgilere erişimden çok daha hızlıdır. Sistemi kapattığımızda bilgiler yok olacağından RAM’daki bilgilerin sabit kayıt ortamlarına aktarılması gerekir.
RAM’lar birbirinden tamamen bağımsız hücrelerden oluşur.Bu hücrelerin her birinin kendine ait sayısal bir adresi vardır. Her hücrenin çift yönlü bir çıkışı vardır. Bu çıkış, veri yoluna (data bus), veri yolu da mikroişlemciye bağlanır.
ROM BellekROM bellek, Read Only Memory, yani sadece okunur bellek anlamına gelmektedir.
Bu bellek türünde bilgiler kalıcı olarak ROM yongasının içine kopyalanmıştır. Bu nedenle değiştirilmeleri olanaklı değildir. Ancak içerisinde geçici olarak değiştirilecek bölümlerde vardır. ROM’un görevlerinden birisi, bilgisayarın hiç silinmeyen temel sistem bilgilerini içermesidir.Ya da bir çevre birimine görevini bildiren işlevlere ve yazılıma sahiptir.
ROM’lar RAM belleklere göre veri aktarma hızı ve kapasite yönünden çok düşüktürler.
ÖNBELLEKLER Önbellekler, ana hafıza ile mikroişlemci arasında bir tampon görevi yapan yüksek hızlı hafızalardır. Önbellekler toplam performans üzerinde çok önemli bir etkendir. Önbellekler, sınırlı bir kapasiteye sahip oldukları için, bu alanın dolması uzun sürmeyecektir. Önbelleğe yer açmak için hangi verinin alınacağına karar vermek oldukça zordur. Veri, erişim olduğu zaman yukarı, yerine başka veri geldiği zaman ise aşağı kaydırılır.
Verilere erişmek için kullanilan genel üç yöntem vardir.
Doğrudan erişimli önbellek
Tam birleşimli önbellek
Küme birleşimli önbellek
Linkback: https://www.buyuknet.com/bilgisayar-temel-sistem-elamanlari-t42217.0.html