Aktif ve Pasif Koruyucu Bakım Kişisel bilgisayar sistemlerini kullanan herkes için koruyucu bakim programi yapmak çok önemlidir. Aktif ve pasif olmak üzere iki çeşit koruyucu bakim programi vardir. Aktif bakim, sisteminizi çevre koşullarindan korumakla ilgili her şeyi içermektedir ( voltajdaki dalgalanmadan sarsintilardan korumak gibi ). Diger bir degişle temel pasif koruyucu bakim, sistemin iyi bakilmasi anlamina gelir. Aktif koruyucu bakim ise temelde sistemin ve bütün sistem elemanlarinin temizlenmesini içerir. Diger bir koruyucu bakim teknigi, hard disklerin yeniden formatlanmasidir. Burada formatlamadan kasit alt düzey formatidir. Bu bakimi tüm sürücüler gerektirmez.
Aktif koruyucu bakım işlemlerini ne kadar sıklıkla uygulanması sistemin çalıştırıldığı ortam ve sistemi oluşturan parçaların kalitesine bağlıdır. Eğer sistem oldukça kirli bir ortamda çalışıyorsa her üç ayda bir bu işlemler tekrarlanmalıdır. Temiz şartlarda ise bir iki yılda tekrarlanmalıdır. Koruyucu bakımın ne zaman gerekli olduğuna sistemin durumuna bakılarak karar verilir.
Hard diskin yeniden formatlanması da yine sistemin durumuna göre değişecektir. Eğer hard diskiniz oldukça ucuz, sarsıntılara karşı tedbir alınmamış ve içinde bulunduğu ortamın sıcaklığı devamlı değişiyorsa, her altı ayda bir hard disk formatlanmalıdır. Normal adım motorlu sürücüleri bir iki yılda yeniden formatlamak gerekmektedir. Voice Coil hareketlendiricili hard diskler temiz ortamlarda uzun süre formatlanmaya gereksinim duymazlar. Ancak ortam şartları iyi değilse o da periyodik formatlara gereksinim duyacaktır. Formatlama periyotları sistemin durumunu belirler. Örneğin en son alt düzey formatından bir yıl geçtikten sonra Abort Retry Ignore hata mesajını vermeye başladıysa hard diski bir yıldan daha kısa sürede formatlamak gerekmektedir.
Gerekli Araçların Temini Sistemin ve içindeki kartların tam olarak temizleyebilmek için bazı araçlara gereksinim duyulacaktır. Sistemi temizlemek için öncelikle sökmeniz gerekir. Bazı kullanıcılar sistemi sökmeyi ana kartın sökülmesine kadar götürebiliyorlar. Ana kartın da sökülmesi iyi olabilir, ancak zaman kazanmak isteyenlerin ana kartın üzerini kapatan cihazları sökmeleri yeterlidir. Bütün bağdaştırıcı kartlarla birlikte disket sürücüler de sökülmelidir. Disket sürücüyü, hiç sökmeden, hatta sistemin kapağını kaldırmadan bir temizleme disketi ile temizleyebilirsiniz. Hard diskin tozunu almak, üzerindeki mantık kartlarını ve bağlaçları temizlemek için hard diski de yerinden sökmek zorundayız. Sistemi sökmek için gerekli araç gereçler şunlardır:
Temel sökme ve takma işlemleri için gerekli basit el aletleri;
Port problemlerini teşhis etmek için dönel fiş
Voltaj ve direnç ölçmek için ölçü aletleri
Sıvı temizleme solüsyonu
Kutulanmış hava
Temizleme işinde kullanilmak üzere bez, firça v.b. gereçler
Sıvı temizleme solüsyonunun bilgisayarlar için özel olarak hazırlanmış olmasına dikkat edilmeli. Bilgisayar temizliğinde kullanılan bu özel solüsyonlar Freon, İzopropil Alkol veya her ikisinin karışımından oluşan solüsyonlardır. Temizleyici olarak en iyisi Freon olmasına karşın pahalıdır. Solüsyonun sprey yerine sıvı şeklinde olması tercih edilmelidir. Kutulanmış hava ihtiyacı için ise günümüzde satışı artan özel elektrikli süpürgelerden yararlanabilir.
Sistemin Temizlenmesi İyi bir koruyucu bakım programının en önemli işlemlerden biride sistemin düzenli olarak temizlenmesini içermektedir. Bütün bilgisayar sistemleri hava sirkülasyonuyla soğutulmaktadır.
Güç kaynağına monte edilmiş bir pervane aracılığıyla bilgisayar içindeki hava dışarıya gönderilir. Pervanenin havayı dışarı vermesiyle dışarının havası sistemin diğer açık kısımlarından içeri girecektir. Dışarıdan gelen havayla soğutulan bu tip filtresiz sistemlerin içinde zamanla toz birikebilir. Sigara dumanı ve havadaki diğer parçacıklar sistemin içine girer ve parçaların üzerinde birikir. Parçaların üzerinde birken bu toz ve yabancı maddeler uzun süre temizlenmezse sistemde bazı sorunların ortaya çıkmasına sebep olabilir.
Parçaların üzerinde biriken toz, ısının iletimine engel olarak parçaların soğumasını engelleyebilir. Böylelikle fazla ısınma nedeniyle elektronik parça zarar görebilir. Toz birikintilerinde, sigara dumanında olduğu gibi kimyasal maddeler vardır. Bu maddeler elektriği ileteceğinden kısa devrelere neden olabilir. Bu kimyasallar aynı zamanda başta soketli parçalarda ve kartların yuvalarına girdikleri yerlerde olmak üzere korozyona sebep olabilirler.
Soket Yongalarını Yerine Oturtmak Koruyucu bakım işlemlerinden birisi de yerinden çıkmaya yüz tutmuş yongaların yerine oturtulması içerir. Sistem ısınıp soğudukça metal kısımlarında genleşme daralma görülür.
Bu fiziksel genişleme ve daralma soketlerde takili olan bütün parçalarin yavaş yavaş yerlerinden çikmalarina neden olmaktadir. Bu yüzden, sistemimizdeki bütün soketli parçalari yerlerine tam oturup oturmadigini kontrol etmeliyiz. Bu olay en çok bellek yongalarinda görülür. Çogu sistemlerde bellek yongalari soketlidir. Bir sistemde soketli olan bir parça diger bir sistemde soketsiz olabilir. Bunun nedeni yedek parça ile ilgilidir. Yongalardan birisi eksik oldugunda tüm üretimi durdurmak yerine bu yonganin yerine soketi takilir ve kartin üretimi sürdürülür. Istenilen yonga geldiginde kart üzerindeki soketi de yerleştirirler, böylece zamandan kazanilmiş olur. Burada yapilmasi gereken şey bütün soketli parçalarin yerine tam olarak oturtulmasidir.
Kartların Temizlenmesi Sistemdeki tüm kartların ve bağlaçların temizlenmesi daha önce bahsedilen temizleme solüsyonu ve tüy iplik tutmayan bir bez tarafından yapılabilir. İlk olarak kart üzerindeki toz ve kalıntıların ve sonrada karttaki bağlaçları temizlemek olacaktır. Bu işlem sırasında statik elektriğe dikkat edilmelidir.
Radyo Frekans Girişimleri ( RFI ) Bu problem bilgisayar sistemlerinin yakınında bulunan radyo vericileri ile ilgilidir. 50.000 watt'lık istasyonun yakınında oturmak bu tip problemlerin oluşması için yeterli sebeptir. Daha düşük güçteki radyo vericileri de problemlere neden olabilir. Kablosuz telefonlar da benzer problemlere neden olabilir. Çözümü kesin kurallara bağlamak oldukça güçtür. Her bir olayın çözümü farklı şekilde ele alınır. Radyo sinyalleri doğrusal olarak yayıldığından bazen sistem biriminin yönünü değiştirmek yeterli olabilir. Bazen sistemin dışındaki kabloları ( özellikle klavye kablosunu ) özel olarak koruyucu kılıf içerisine almak yeterli olacaktır. Aslında bu problemi kaynağından çözmek için radyo vericisine bir süzgeç geçirilebilir.
Ayrıca, sistemin de RFI kaynağı olabilir. Bilgisayarların uluslararası bir standart olan FCC standartlarına uygun olmalıdır. FCC standardı iki sınıftır: Class A ve Class B. A sınıfı kuralları ticari, iş ve endüstri çevrelerinde kullanılacak bilgisayarlar için geçerlidir. B sınıfı ise evlerde kullanılacak bilgisayarlar içindir. B sınıfı kurallarına göre üretilmiş bir bilgisayar sıkı testlerden geçmiştir, A sınıfına uygun bir bilgisayarın kullanıldığı her yerde kullanılabileceği gibi yerleşim birimlerinde de kullanılabilir. B sınıfına uygun bir bilgisayarın daha az radyo frekansı yaydıkları ve çevrelerine yerleştirilmiş olan radyo, tv alıcılarını daha az etkilediklerini söyleyebiliriz.
Bilgisayarın hangi FCC standardına göre üretildiğini anlamak için güç kablosunu ve diğer kabloları taktığımız sistem biriminin arka kısmına bakabiliriz. Buraya yapıştırılmış olan FCC etiketinde FCC A'mı, FCC B'mi olduğu yazılır. Eğer bilgisayarda bu etiketten yoksa, sistem FCC kuralları gözetilmeden üretilmiş demektir. Böyle bilgisayarlar da doğru çalışır ancak çevrelerine daha fazla sinyalleri yaydıklarından yakınlarındaki radyo tv çalışmalarını etkileyebilir.
Hard Disklerin Yeniden Formatlanması Hard disklerin yeniden formatlanması çoğu kullanıcı tarafından koruyucu bakım programına dahil edilmez. Bu işlem sadece adım motorlu sürücüler için geçerlidir. Bu işlem için, iz ve sektör ID numaraları ve sınırları bir kenara yazılmalıdır. Üretici firmanın bildirdiği hatalı sektörler ve diğer işaretli sektörler kaydedilmelidir. Daha sonra, son yapılan formattan o ana kadar geçen sürede bed sektör oluşup oluşmadığını öğrenmek için yüzey test edilmeli. Sıcaklık değişimleri, kasanın sarsılması ve diğer nedenler adım motorlu hard diskin arızalanmasına sebep olabilir. Bu arıza hard diske yapılacak okuma ve yazma işlemleri sırasında kendini gösterir. Sistem ilk açıldığında hard diskin ön yükleme yapamaması veya sistemin kullanımına uzun süre ara verildikten sonraki ilk açılışta ön yüklemenin gerçekleşmemesi gibi sorunlar da çıkabilir. Bu problemlerin nedeni, verilerin sürücüde yazıldığı yerlerle iz ve sektör ID işaretlerinin farklı yerlerde olmasıyla ilgilidir. Eğer sürücü değişik sıcaklarda çalıştırılıyorsa ve çevre koşulları sürekli değişen bir ortamda kullanılıyorsa, veriler istenilen iz konumlarından farklı ofset uzaklıktaki yerlere yazılacaktır.
Hard disklerin yeniden formatlanması disket sürücülerin ayarlanmasına eşdeğerdir. Hard diskler için, izlerin yerlerinin belirtilmesi yeterli değildir. Sürücü her seferinde tam olarak aynı iz konumuna ayarlanabilmelidir. Adım motorlu sürücülerdeki kafanın iz üzerinde doğru olarak konumlandırılması ile ilgili problemler kalıcı olabilir. Bu tip hard disklerde iz takip etme sistemi olmadığında, bu gibi hatalar daha da artabilir ve zamanla okuma yazma hatalarına dönüşebilir. Bu sorunu çözmek için kafanın veri okuyup yazdığı konumlara en yakın değerleri içeren yeni iz ve sektör ID işaretleri sürücüye yerleştirmelidir. Sonra alt düzey formatı yapılmalıdır. Bu yeni formatın başarılı olması için, formatlama işlemi sürücünün normal çalışma sıcaklığında yapmalı ve format yapılırken sürücü, sistem içindeki kullanılacağı orijinal yerinde olmalıdır.
Sürücüleri vidalarken, hard diskin içine giren vidalar, diskin iç kısmına kuvvet uygulayacağından vidaları ne kadar sıkarsak bu kuvvet o derece artacaktır. Bu nedenle vidaların çok fazla sıkılmamasına dikkat edilmelidir. Çok sıkı vidalar sürücünün okuma yazma hataları vermelerine neden olabilir. Eğer vidalar çok gevşek tutulursa bu da sürücünün formatlanmasını etkileyebilir.
Çalışma Ortamı Bilgisayarların koruyucu bakımında göz ardı edilen gerçeklerden biri de çalışma ortamıdır. Bilgisayarlar, genellikle konuldukları yerlere bakıldığında iyi korunamadığı görülür. Bunun sonucunda da sistemde sık sık arızalar ortaya çıkmaktadır. Sistemi satın alınmaya karar verildiğinde öncelikle ona uygun bir yer ayarlanmalıdır. Bilgisayar için en iyi ortam sigara dumanı ve diğer hava kirliliğine yol açan maddelerin bulunmadığı ortamdır. Sistem doğrudan güneş altında bırakılmamalıdır. Ayrıca ani sıcaklık değişimlerinin oluşabileceği pencere yakınlarından uzak durulmalıdır. Sistemi besleyen elektriğin sabit ve düzgün olmasına ve power kablosunun topraklı prize takılmasına dikkat edilmelidir.
Statik Elektrik Statik elektrik nemin az olduğu kuru havalı kış aylarında sistemde bazı problemlerin oluşmasına neden olabilmektedir. Bu gibi durumlar için önceden tedbirli olmak gerekir. Sistem birimi şasenin dışındaki statik boşalmalar, sistemde kalıcı problemlere neden olmaz. Böyle anlarda en sık karşılaşabilecek geçici problemler bellek eşlik kontrolü ( parity check ) hataları ve sistem kilitlenmesidir. Yalnızca kullanıcının zeminde yürümesiyle oluşan statik elektrik yüzünden sistemin kilitlenmesi az da olsa gerçekleşebilmektedir. Sistemin kasası her açıldığında veya sisteme ait parçaları kasa dışına çıkarıldığında statik elektrik konusunda dikkatli olunmalıdır. Eğer statik yükler toplanmazlarsa, statik boşalmalar yüzünden devrelere zarar gelebilir. Kartları ve bağdaştırıcıları elle tutarken topraklama noktalarından kavranıldığında statik elektrikten kaynaklanacak zararlar en aza indirgenecektir.
Statik problemleri önlemenin en kolay yollarından birisi iyi topraklamadır. Kötü tasarlanmış bir topraklama sistemi bilgisayarın tasarımını başarısız kılan nedenlerin başında gelir. Statik problemleri çözmenin iyi bir yolu da statik sinyalleri öncelikle bilgisayarın içine girmesine engel olmaktır. İyi tasarlanmış bir sistemde toprak hatlı şase bilgisayarın, statik yükleri toprak hattına yönlendirilmesi için yardımcı olacaktır. Bu da sistemin toprak hatlı bir prize bağlanmasını gerektirir.
Güç Hattı Bir bilgisayarın doğru çalışabilmesi için düzgün elektrik akımı gerekir. Bazı kullanımlarda bilgisayarın bağlı olduğu güç hattına çok akım çeken başka cihazlar da bağlanabilmektedir. Bu tip cihazların bilgisayarla aynı hatta bağlanmasıyla ortaya çıkan voltaj değişimleri bilgisayar sisteminde problemlere neden olabilir. Bu cihazlardan bazılarının hatta bağlanması kısa süreli ancak çok yüksek değerli voltaj yükselmelerine sebep olabilir. Böyle voltaj yükselmeleri bilgisayara fiziksel zarar verebilir. Çok seyrek görülse de bu tip voltaj yükselmeleri büyük zararlara neden olabilir. Bu durum klasik güç hattı problemlerinden biridir ve iyi tasarlanmış bir sistem ile çözülebilir. Bu sistemin genel özellikleri;
Mümkünse bilgisayar ayrı bir güç hattına bağlamalı ve sigortası da ayrı olmalıdır.
Sistemin bağlanacağı devre, iyi ve düşük dirençli bir toprak hattına sahip olmalı ve başka cihazların etkisinden ve neden olabilecekleri voltaj yükselmelerinden uzak olmalıdır.
Güç kablolarında bu tip görülme ihtimali kablonun direnciyle doğru orantılıdır. Bu nedenle gerekmedikçe uzatma kabloları kullanılmamalıdır.
PC sistemine zarar verebilecek, çok akım çeken cihazlar arasında, ev ve ofis ortamında sıkça kullandığımız, havalandırma sistemleri, kahve makineleri, fotokopi makineleri, ısıtıcılar, elektrikli süpürgeler v.b. aletler vardır.
Güç Koruma Sistemleri Güç koruma cihazları çok çeşitlidir ve bu konuda yeterli bilgisi olmayan kullanıcıları seçim yapmakta zorlar. Güç koruma sistemlerine geçmeden önce sistemde bulunan güç koruma kaynağının kayda değer bir koruma yaptığı bilinmelidir. Çoğu bilgisayar sistemindeki güç kaynakları yüksek voltaj koruması, yüksek akım koruması sağlar. Bu güç kaynakları normalde zararlı olabilecek pek çok güç problemleri PC'leri
korur.
Kendi kendine kapanma özelliği, güç kaynağına özgü bir fonksiyondur. Kendi kendine bir güç kaynağı açmak için açma kapama düğmesi açık durumdan kapalı duruma getirip tekrar açmak yeterlidir. IBM PS/2 Model 80'deki güç kaynağı otomatik açılış özelliğine de sahiptir. Bu güç kaynağını yüksek voltaj durumlarından diğer güç kaynakları gibi davranır ve sisteme giden gücü keserek kendi kendine kapanır. Farklı yönü voltaj durumu düzeneğinde ortaya çıkar. Normal güç geldiğinde kaynak kendini sıfırlar ve otomatik olarak sisteme yeniden güç verir.
color=red]Toz ve Kir[/color]
Kir, duman, toz ve diğer kirleticiler sistemin sağlığı için zararlıdır. Güç kaynağının fanı havadaki her şeyi sistemin içinden geçirirken bazı maddelerin içerde birikmesine neden olacaktır. Eğer sistem çok kirli bir ortamda çalışacaksa, bunun için özel önlemler alınmalı veya bu tip ortamlarda çalıştırılmak üzere özel olarak tasarlanmış bilgisayarlar kullanılmalıdır. Bu sistemin en önemli özelliği soğutma sistemlerinin farklı oluşudur. Büyük bir fan, PC'lerde olduğu gibi kasanın içindeki havayı emip dışarı vermek yerine, içeri hava üfürür. Ancak içeri çekilen hava önce bir filtreden geçirilir. İçeriye havanın gireceği tek yer güç kaynağındaki fan deliği olduğundan toz ve kiri içeride birikmesini önlenmiştir.
Bu tip sistemlerde sıvı dökülmelerine ve kirlere özel olarak üretilmiş klavyeler de kullanılır. Bu klavyenin tuşları üzerinde ince bir zar tabakası bulunur. Bu yazmayı birazcık zorlaştırsa da klavyenin dayanıklılığını arttırmıştır. Çoğu sistemde sigara dumanı disket sürücülere zarar verir çünkü bu sürücüler sisteme giren havanın doğrudan giriş noktasıdır. Sigara dumanındaki maddeler sürücünün iç bağlantıları ve soketlerindeki korozyonu hızlandırır. Eğer bilgisayarın yanında sigara içiliyorsa sistemi temizleme aralıkları kısaltılmalıdır.
Linkback: https://www.buyuknet.com/bilgisayar-bakimi-t42221.0.html